Haifa 30 – 1 – ’35
Schat van een meiske van me.
Eerst wil ik je even vragen stond er boven m’n vorige brief een aanhef? Zooniet dan komt het daardoor dat ik in een kamer schreef waar nog anderen in waren, en ben het naderhand vergeten. Op m’n laatste brief nog geen antwoord. Zie je dat is zoo onprettig die brieven blijven 8 dagen onderweg zoodat ik nooit m’n laatste brief kan beantwoorden. Je laatste is gedateerd van 15 Jan. Wil nog even verschillende dingen daaruit beantwoorden. Je schrijft ik moet eens mijn eigen meening schrijven. 1e Ik ben éénmaal in m’n leven verstandiger geweest dan anders en wel toen ik alleen naar Palestina ben gegaan. Zoolang je in Holl. zit besef je het waarschijnlijk niet, maar ik die hier ben des te beter.
Ik wil je niet alles schrijven wat ik denk en wéét want dat zou je waarschijnlijk teveel ontmoedigen. Wat de kranten schrijven dat er duizenden handen te kort komen voor het werk is een grove leugen. Zoowel wat het land betreft als de stad. B.v. hier in Haifa was ik ongeveer 6x bij de His. zónder werk te krijgen en met mij ± 150. Tenslotte moest ik ‘s morgens aan de haven komen voor werk, van ‘s morgens ½7 hebben we met 50 man gestaan tot 11 uur v.m. en hebben geen werk gekregen. Je zou nu kunnen zeggen die 150 werkeloozen zijn nog geen 2%, maar de menschen die werkeloos zijn lijden er onder met 100%. Ondersteuning krijgen zij niet. Bij ziekte krijgen zij 15 piaster per dag uitbetaald wat absoluut niet toereikend is (dit is bij de ziekteverzekering zoo, werkeloozen krijgen meestal geen ondersteuning), en dàn nog slechts als ze minstens ½ jaar lid van de His. zijn wat verkeerd is want meestal de nieuw aangekomenen worden de eerste tijd ziek. Willen zij dan in een ziekenhuis opgenomen worden dan moeten ze £P 25- borg storten, anders worden zij niet aangenomen.
Wat werkeloosheid betreft is Tel Aviv nog veel erger en gaan de menschen niet eens meer naar de His. omdat zij weten dat er geen werk is. Op het land is nu ook niet voortdurend werk, en wordt slecht (20 – 25 piaster per dag) betaald. Meestal moeten ze dan nog ‘s avonds een uur in de rij staan voor werk. Verder raad ik niemand aan te komen als hij niet doorkneed is in zijn vak, dàn kan hij zich waarschijnlijk een tamelijk behoorlijk bestaan verschaffen. Als jood kun je hier beter leven dan ergens anders, als arbeider overal beter dan hier. Géén sociale voorzorgen, géén steunuitkeering, géén verplichte ziektenverzekering enz. enz. Bijv. werktuigen die in geheel Europa verboden zijn mogen hier worden gebruikt en die in een paar jaar de arbeider naar de bliksem helpen. Ja, wordt er dan beweerd, maar ‘s zomers is er toch genoeg werk. Stel je voor in de gloeiende hitte 8 uur per dag steenen sleepen enz. enz. hoofdzakelijk bij de bouw waar tenslotte alle haast heenkomen die geen vak hebben.
Deze verdienen hier 33 piaster waarvan [ze] als ze getrouwd zijn haast niet van kunnen komen.
Zoo zou ik je nog veel meer kunnen schrijven en dat ben ik niet alleen, en heb wel degelijk eerst m’n licht [opgestoken] bij anderen die hier 10 en 20 jaar zijn of die hier geboren zijn. M’n schat je zult vreemd opkijken als je dit allemaal leest. Jouw en allemaal zijn jarenlang met verhààltjes over Erets zoetgehouden, maar in werkelijk[heid] is het heel anders. Hier is b.v. al een courant die waarschuwt voor te veel onware propaganda in het buitenland. De Jüdische Rundschau heeft er zich hier bepaald gehaat door gemaakt. Lieveling ik heb je nu een beetje verteld hoe het hier is, verdeel dit voorzichtig dat als hier iemand komt hij niet zoo erg ontgoocheld wordt.
M’n schat dit is natuurlijk voor jou alleen bestemd. Je zult uit dit alles misschien opmaken dat ik geen werk heb. Op het oogenblik moet ik voor een Pension 5 matrassen 80 x 190 zeegras met watten en gebloemde damast voor 85 piaster per stuk maken. Vraag eens of Vader ze er ook voor leveren kan, zeegras wordt het genoemd, maar het is crine. Meiske is verlang er naar om je gezicht in m’n handen te nemen en dan het heelemaal afkussen. M’n schat ik heb hier bepaald behoefte aan je, wat dat betreft had ik je wel moeten meenemen, maar ik houd het nog wel zoolang uit hoor. Dat Vader m’n verzekering betaalt is een reuze idee, als ik dat geweten had, zou ik geen ½ jaar vooruit hebben betaald. En het is ook voordeeliger voorlopig niet te trouwen.
Lieveling van me, m’n stof raakt uitgeput. Schrijf me in Godsnaam als er iemand jarig is, anders vergeet ik het weer. Lieveling van me ik hou op met schrijven maar niet met denken aan jou, met een heeleboel kussen (wat nu volgt is voor je ouders) jouw Bob.
Beste oude knarren (dit beteekent lieve ouders)
Wij weinige Holl. hier in Haifa zijn gewend onze moederstaal in eenigszins krassere bewoording te gebruiken dan strikt noodzakelijk is, daar gaat hij dan. Jullie zijn zeker te belazerd om een poot op papier te zetten en jullie aangegroeide zeun een teken van belangstelling te geven. Van de lekkere sjub-sjube ben ik het gewend maar van jou Rebecca had ik toch anders verwacht. Werkelijk Vader en Moeder ik zal het prettig vinden als jullie me schrijven al is het maar op het strookje van een postwissel. In de zaak gaat het zeker besodemieterd. Waar legt Okkie tegenwoordig z’n drollen (afdeeling Moeder). Wie krijgt er tegenwoordig in de zaak eigenlijk op z’n lazerij (afd. Vader). Wie slaapt er ‘s middags (afd. alle twee). Het heeft mij werkelijk goed gedaan in ronde bewoording m’n gedachten te kunnen uiten. Een jat en een smak van jullie Bob.
Groeten aan Nol
” ” Duits
” ” Jo
enz. enz.
Schrijf mij adres van Gré in Rotterdam.
Haifa [donderdag] 7 – 2 – 35
M’n eigen schattig meiske.
Gister heb ik je brief ontvangen. Het duurde me ditmaal zoo verschrikkelijk lang voordat hij kwam. Gistermorgen ben ik expres vroeger naar huis gekomen om te zien of hij er al was. Je kunt je mijn teleurstelling voorstellen toen er nog niets was. ‘s Avonds was hij er gelukkig. Ik was werkelijk overbluft door de inlage. ‘k Zal maar niet schrijven “dat ik het werkelijk teveel vond”, want dat klinkt onwaarschijnlijk. Op het oogenblik rook ik er al een cigaret van. Camel heb ik gekocht en een doos Nivea crème. Ik zal er Vader en Moeder nog apart voor bedanken.
M’n lieve schat over het cadeau ben ik nu gerustgesteld. Morgen zal ik het pakje voor Vader en Nol wegsturen want daar ben ik tot nu toe nog niet toe gekomen. Bij de Rozenbergs ga ik nu vrij geregeld maar daar is ook niets bijzonders. Ik heb geloof ik al geschreven dat ik zelf werk heb aangenomen n.l. 5 1-pers. matrassen. Die heb ik gister pas kunnen klaarmaken omdat het 3 dagen achter elkaar heeft geregend. Daar heb ik goed aan verdiend n.l. £P 2-. Indien het niet geregend had zou ik er 1½ dag over gedaan hebben, nu 5 dagen. Per stuk 85 piaster met watten [en] oplage. De menschen waren erg tevreden. Vandaag ben ik door iemand gestuurd waar ik morgen antwoord van krijg voor gordijnen en matrassen. Toevallig stond er nog een andere dame bij die een pension heeft, die waarschijnlijk ook wel werk voor me heeft en die stuurde mij weer naar een Hotel waar ik ook waarschijnlijk werk van krijg maar die al met iemand in verbinding stond. Je ziet het is alles nog niets vast, maar het zal wel lukken. Morgen ga ik bij verschillende menschen langs om te probeeren werk te krijgen. Op het oogenblik heb ik nog geen werkplaats gehuurd omdat ik wil zien of ik genoeg werk kan krijgen en heb die 5 matrassen gemaakt bij een stoffeerder waar ik eerst gewerkt heb. Dat kost me niets, maar ik betrek bij hem de materialen. Dit komt me natuurlijk wel iets duurder maar daar is niets aan te doen. Voor die matrassen wilde ik het crine zelf koopen maar kon in de heele stad geen geplukt crine krijgen. Het komt hier namelijk allemaal ongeplukt aan. Nu moest ik per rotel (2½ K.G.) 5 piaster betalen wat me anders nog geen 4 kost. Dat maakt per matras ook weer 4½ piaster uit.
Ik zal nu eerst je brief verder beantwoorden schat. ‘s Avonds als ik thuis kom ± 5 uur wasch ik me eerst, slenter tot ½ 7 een beetje om en ga dan eten. Soms hier soms in een restaurant. Net waar ik zin of geld voor heb. De prijs blijft ongeveer het zelfde, maar in een restaurant heb je meer keuze, maar daar staat weer tegenover dat je hier pas aan het einde van de week moet betalen en dat komt me soms beter uit. Dan ga ik met m’n kamergenoot de stad een beetje in en drink ergens een glas thee voor ½ of 1 piaster. Daar tref je dan meestal kennissen en verkondig dan je meening omtrent het een of ander waar naar gelang dan min of meer heete debatten op volgen. Dan neem je je “knoggen untern arm” en ga dan naar huis en maffen. Af en toe eens naar een film dat is ook niet zoo bar duur. 3½ piaster. Met de leuze “Wij proleeten kunnen ons niet beter veroorloven” troosten wij ons dan over ons geldgebrek, want dat heeft iedereen hier. We hebben laatst met 7 man een kaartje voor iemand betaald van 3½ piaster en hadden toen met z’n allen geen cent meer op zak. Toen was het ook Donderdag.
Ik vind het prettig voor je dat je wat afleiding aan Jetty hebt, je schrijft ze is zoo gezellig maar je bedoelt natuurlijk ze róddelt zoo gezellig. Dat moet je bepaald doen, een paar dagen naar A’dam dat zal Moeder ook prettig vinden. M’n schat of ik in 6 mnd. klaar ben kan ik nu nog niet zeggen, want ik moet eerst de zomer afwachten die is voor haast alle vakken beter, en als dat ook voor het mijne het geval is zal het wel lukken.
Lieveling ik hoop het zoo, dan kan ik je tenminste bij me hebben en daar verlang ik zoo naar om m’n meiske zoo af en toe (± om de 5 min.) tegen me aan te drukken en je eens flink af te zoenen. Zoolang je nog vertrouwen in me hebt spelen we het met z’n beiden nog wel klaar m’n schat, want al zit je nog zoo ver weg tóch help je mij hier. Alleen de gedàchte al.
M’n lieve schat ik zal nu eerst de brief van Vader beantwoorden en zal een ander blad ervoor nemen, dat is dan prettiger voor jou. Meiske van me een heel stevige en lange zoen op je mond. Dag schat van me
jouw Bob.
Haifa [donderdag] 14 – 2 – ’35
Meiske van me.
Je brief gister ontvangen. Deze is dus 9 dagen onderweg gebleven, dat komt natuurlijk door het weer, en zal ook wel het geval met mijn brieven zijn. Het pakje voor Vader en Nol heb ik weggestuurd en ook iets voor de anderen erbij gedaan. Schrijf mij even of alles is aangekomen. Ik heb van Maand. tot vandaag in een hotel gewerkt zittingen opnieuw overtrokken en gordijnen naaien en ophangen. Ik moest 20 zittingen repareeren, erg eenvoudig werk, zonder veeren en een nieuwe wattenoplage per stuk voor 13 piaster. Deze kon ik gemakkelijk in 1 dag maken, maar daar ik bij de menschen werkte stond het een beetje te gek om in 1 dag £P 2.60 te verdienen dus heb ik het in 2 dagen gemaakt. In de 4 dagen heb ik in het geheel verdiend £P 3.65. In Holl. geld is de koopwaarde ± f 36.50. Als ik dat geregeld had zou je gauw kunnen overkomen, en de menschen waren hoogst tevreden. Het eten kreeg ik er ‘s middags ook nog bij. Gisteravond was ik in de Herzelstr. en zag daar in een café banken staan waarvan de zittingen erg versleten waren. Ik er in en gevraagd of ik dat niet voor hen repareeren kon. ‘k Moet morgen terugkomen als het lukt voor £P 2-. Maar daar heb ik meer werk aan als bij die andere menschen. Ga nu alle Pensions Hotels enz. afloopen om te vragen voor werk.
M’n schat er is hier erg weinig nieuws, het regent erg op het oogenblik en heele stukken land staan onder water. Vorige week was de verbinding tusschen Haifa en Tel Aviv verbroken zoowel per trein als per bus. Heb vandaag gehoord dat de student is vrijgekomen en morgen hier komt. Ik heb me hier een aktentasch gekocht, zwart voor 60 piaster bij een jongen die bij ons woont en dat werk maakt.
M’n kamergenoot gaat het op het oogenblik een buitengewone sof. Dat is gedeeltelijk eigen schuld want als hij 10 piaster heeft verdiend geeft hij er 20 uit en heeft dus een schuld. Hier in de Pension heeft hij ± £P 5- schuld, aan mij £P 1.20 en in de stad bij verschillende anderen nog ± £P 5-. Daar komt hij natuurlijk niet zoo licht meer uit. Hij heeft in 3 weken al niet gewerkt. De pensionhouder smijt hem er deze week uit als hij niet betaalt. Ik kan hem geen ongelijk geven. M’n lieve schat van mij er is hier verder weinig nieuws behalve dat ik erg naar je verlang maar dat is ook geen nieuws. Zal nog even aan Vader en Moeder schrijven volgende keer krijg je weer een langere brief van jouw Bob
Dag lieveling
Haifa [donderdag] 21 – 2 – 35
Lieve schat van me.
Lieveling laten we over het onderwerp wat je mij hebt beantwoord niet langer discussiëren maar ik ben het met een heeleboel dingen niet met je eens, maar het is te omslachtig dit allemaal per brief af te doen. En verder ben ik niet uit de His. en kan mij ook niet herinneren dit geschreven te hebben. Wat dat niet trouwen betreft was natuurlijk niet in ernst. Op het oogenblik heb ik nog ± £P 2- op zak maar moet daar nog m’n kostgeld van betalen. Deze week heb ik weinig gewerkt.
Er is hier een meisje uit A’dam die samen met David Bernstein is gekomen Do van Straaten. Deze heeft me werk bezorgd. Een 3 deelig 1 Pers. paardehaar matras opwerken, nieuw randen en zoo. Ze was al twee keer hier thuis bij me toen ik er niet was en ben haar vanavond gaan opzoeken in het ziekenhuis (ze is verpleegster) en ben met haar gaan… ping pongen in een gebouw van de His. na afloop in de kroeg. Erg geschikt type. Met Hebr. gaat het tamelijk, de menschen merken absoluut niet dat ik het nog zoo kort leer ik spreek n.l. enkel Duitsch en Engels. Daar kun je hier prima mee terecht. Voor het overige leer ik zelf wat bij. Van les nemen komt niet veel want de eene avond ben je later thuis dan anders. De knaap die ik dat geld heb geleend heeft het mij al terug gegeven.
Gisteravond heb ik van het hotel waar ik vorige week £P 3.65 heb verdiend weer werk gekregen en verdien morgen en zondag weer 70 piaster per dag. Gordijnen moet ik maken. Cretonnen met een soort zijde gevoerd. Gemakkelijk werk. Voorts feliciteer ik bij deze Gré nog, het tastbare bewijs zal al wel in haar bezit zijn. Zal nu ook even Vader op z’n brief antwoorden.
Bob voor zijn huis in Haifa
Eerstens een werkplaats huren doe ik voorlopig nog niet want als ik daar wil verkoopen moet ik er de heele dag zijn en kan dan niet bij de menschen aan huis werken. Wil ik een werkplaats hebben en tegelijkertijd verkoopen moet het een beetje boven in de stad zijn en dat is weer te duur. Kaartjes laat ik nog niet drukken want ik ga waarschijnlijk verhuizen. Kinderen ik zit werkelijk te gnuiven van Kila. Wat je schrijft van niet in de rij gaan staan voor werk dat doe ik liever dan bij de bank te gaan staan om geld te halen. Van het werk waarvan ik schreef heb ik alvast een gekregen voor 50 piaster per dag maar kon daar niet verder werken omdat de menschen nog niet alles in huis hadden.
M’n schat van me dit is een tamelijk telegramstijl zoo wil ik je kussen ook dan zijn ze tenminste gauw over. Lieveling valt de tijd je erg lang. Hopelijk niet zóó lang meer. Ik zal m’n best doen hoor schat.
Dag meiske.
P.S. Jaap schreef me een brief. Ik zal hem terugschrijven.
Haifa [donderdag] 28 – 2 – 35
M’n lieve schat.
Hedenmiddag je brief ontvangen. Zal eerst je brief even beantwoorden. De broche heb ik niet vergeten bij te sluiten, dus moet hij gejat zijn. Dat ik niet aangetekend heb komt omdat ik m’n portemonnaie niet bij me had. Met Moeder haar verjaardag stuur ik wel een andere. Wat je vraagt of ik graag wil dat je komt is overbodig te vragen, natuurlijk verlang ik daar naar. We slapen met z’n vieren op een kamer en het zijn geschikte lui.
Bob voor het huis waar hij woont in Haifa
Dat ik niet meer met Lothar samenwerk is een tamelijk onverkwikkelijke geschiedenis en zal hem je wel vertellen. Het is erg duur dat woordenboek opsturen, maar komt het niet net zoo duur een liliput te koopen en opsturen dan de andere? Anders natuurlijk graag een liliput en liefst zoo gauw mogelijk. Hier moet je tamelijk Engels spreken als je geen Hebr. kent, op de post, tel. enz. Natuurlijk zijn m’n brieven naar huis anders want daar schrijf ik toch niet alles zoo als ik het aan jou doe. Lieveling stuur mij die feestcourant op als je wil ik ben bepaald nieuwsgierig wat je geschreven hebt, en ook wat andere couranten. Dat hebben ze van thuis ook gedaan, daar was ik erg blij mee.
Er is hier voor mij weinig gelegenheid om Holl. te spreken en als ik het doe dan is er meestal de helft Duits bij. Voor een woning van 2 kamers keuken bad en w.c. ± £P 5-6 per mnd. Een enkele kamer met meegebruik van keuken en bad ± £P 3 mnd. We zullen ons in het eerst wel tevreden moeten stellen met een kamer. Als je een twee kamer woning hebt is het hier vanzelfsprekend dat je een kamer verhuurt maar meestal wordt daar niets bij verdiend, of het moet met pension zijn. Een apart huisje komt natuurlijk heelemaal niet in vraag. De kamers in de Joodsche huizen zijn ongeveer zoo groot als bij jullie de eetkamer, iets grooter nog. In de Arab. huizen meestal wat grooter zooals de voorkamer, maar deze huizen zijn dan op een veel mindere stand dus onder in de stad. Wat dat geld betreft wat ik Lothar heb geleend [dat] zal ik waarschijnlijk wel niet terugkrijgen.
Deze week heb ik weer in dat Hotel gewerkt en £P 2.80 verdiend. Vandaag heb ik niet gewerkt en morgen waarschijnlijk ook niet. Zondag Maandag en Dinsdag werk ik weer in een pension voor 50 piaster per dag. Dus daar kan ik dan ook weer een week van leven.
Het weer is een beetje beter geworden en vandaag heeft het niet geregend. M’n schat nieuws is hier niet veel. Als ik volgende week niet voldoende werk bijkrijg wil ik natuurlijk zien iets anders te krijgen. Van de His. uit is er niet veel kans op omdat daar op het oogenblik ± 200 werkeloozen zijn. Als het weer zoo aanhoudt vermindert dat natuurlijk sterk in een paar dagen. Ik heb zoo’n idee dat in mijn vak in de zomer weinig te doen is. Wil dan ook een laschcursus volgen. Deze kost £P 5- maar ik wil er niet voor van de bank nemen en zal nu informeren of ik het ook per mnd. kan betalen. De cursus is ‘s avonds dus is dat net goed. Schat van me ik zal Vaders brief even beantwoorden en dan hou ik op. Lieveling een stevige pakkerd van je Bob.
[in de marge de letters G en W dooreengevlochten met de tekst: ons monogram]
Haifa [donderdag] 28 – 2 – ’35
Beste allen.
Zal eerst even de ingezonden stukken behandelen. De prijzen van de artikelen die Vader me schreef zal ik monsters van sturen met de prijzen. Houtwol koop je niet per baal maar af en toe komt er een Arabier met een zak gejat houtwol waar je dan ± 1 piaster voor betaalt. Overige materialen koop je bij de grossiers. Wat je schrijft Vader van zelf een werkplaats huren heb ik geloof ik al weerlegd maar zal het nu in het kort nog even doen.
1e B.v. deze week heb ik 4 dagen bij de menschen in huis gewerkt dus zou ik gedurende die dagen niets aan een werkplaats gehad hebben. 2e Wil je een werkplaats huren waar je ook verkoopen kunt d.w.z. een beetje behoorlijke stand dan is deze te duur ± £P 4 per mnd. zonder licht of water inbegrepen en kun je ook niet bij de menschen aan huis werken waar ik het voorloopig van moet hebben. De meeste winkels zijn hier werkplaatsen en er zijn slechts een paar behoorlijke.
De meeste hebben geen winkelruit maar zijn gewoon open. Je kunt je ook heel slecht in Holl. voorstellen hoe Haifa is omdat het toch altijd heel anders is dan je denkt. Het beste is dat je zelf komt. Tot nu toe heb ik nog £P 12- op de bank staan. Een huis wordt hier meestal zoo gebouwd dat er op 1 etage 3 huurders wonen. 2 kamers keuken badkamer en balcon. De vloeren allemaal betegeld, de muren gepleisterd. Geen klinkers zooals bij ons maar groote geele uit de rotsen gehakte steenen voor bouwmateriaal. Wat de huizen kosten weet ik niet maar zal eens informeren. Huur ± £P 5-6 per mnd. In Tel Aviv is het iets goedkooper omdat daar een huurgebod is dat per M² wordt bepaald. De huur die ik hier schrijf is het minimum. In Jeruzalem is het nog goedkooper.
Of ik met Poerim naar Tel Aviv ga weet ik nog niet, als ik geld heb wel maar dat denk ik niet. Geld van de bank halen doe ik er niet voor. Wat je schrijft per fiets is iets onmogelijks 1e is het een afstand van ± 120 KM. en alles over bergen. Je kunt rekenen op ± £P 2-.
De inrichting van een huis is meestal een of twee slaapcouchen, groote kast, stoelen geen faut. en tafel. Dit is natuurlijk naar gelang van de middelen uit te breiden. Die klap op m’n smoel retourneer ik hierbij. Kinderen hier is verder niets meer aanwezig. Stuur mij eens wat couranten, en een stuiversblad of zooiets. De omstreken natuurlijk de groeten van jullie Bob.
Haifa [zaterdag] 9 – 3 – ’35
Liefste.
Je brief vanmiddag ontvangen. De meeste vragen die je me daarin stelt heb ik al in m’n vorige brief beantwoord. De andere zal ik eerst even beantwoorden. Voor je uitzet hoef je niets bijzonders aan te schaffen behalve dat alles wasch en zonecht moet zijn. Wintergoed moet je vooral niet vergeten. Het meisje waar je over schrijft is ongeveer zoo groot als jij en 28 jaar. Dat is dan alles wat op je brief te beantwoorden is. Deze week heb ik 2 dagen bij een pension gewerkt en £P 1- verdiend. Ook nog 2 rollen voor een couch waar [ik] ± -50 aan heb verdiend. Daar kan ik in elk geval deze week van leven. Morgen werk ik waarschijnlijk weer. De laatste 10 dagen heb ik van nog geen 9 piaster per dag geleefd. Goedkoop hè? Ik koop me dan het brood zelf en eet hier gewoon warm. Volgende week moet ik ergens 2 dagen werken en verdien dan ook weer £P 1-. Waarschijnlijk ga ik zwart werk doen als ik niet minstens 4 dagen per week werk heb. Maar de meeste zeggen dat er in de zomer meer werk in mijn vak is. We zullen afwachten.
Er is hier een nieuwe bios geopend. Werkelijk keurig. ‘s Middags heb ik Ro van Straten gefuifd op dansen en zij mij ‘s avonds op de bios. Dat was op Zaterdag. Door de weeks ga ik haast niet uit. Niettegenstaande dat ben ik deze week geen avond voor 11 uur op bed gegaan. Debatteeren, kaarten enz. O ja stuur mij eens het adres van Roza Fontein die heb ik zoo vast beloofd eens een kaart te sturen en voel mij nu bepaald schuldig. Miempsie er is hier zoo vreeselijk weinig nieuws te schrijven.
De laatste dagen is het weer hier goed en tamelijk warm. Voorts ligt de Statendam hier voor de haven, ik was er bepaald trotsch op dat ze hem allemaal zoo bewonderen. Je interesseert je hier bepaald hevig voor Holl., dat gaat met de meesten zoo.
M’n nieuwsbron is uitgeput dus een stevige zoen van Bob.
N.B. natuurlijk allemaal de groeten en bedank Nol voor zijn brief
Bob
Haifa [donderdag] 14 – 3 – 35
Lieveling
Je brief vanmorgen ontvangen. Van wat je schrijft dat ik niet persoonlijk genoeg schrijf ben ik mij niet bewust. Je vraag of ik nog van je houd vind ik bepaald overbodig. Natuurlijk doe ik dat. Zal nu eerst even je andere vragen beantwoorden. Die cursus heb ik niet voor ingeschreven omdat ik het geld er niet voor had en niet van de bank wilde halen. Er moest n.l. £P 2.50 inschrijfgeld betaald worden. Voorlopig blijf ik liever hier. Dit is op je vraag of ik naar Holl. terug wil. Ja dat vraag ik me ook af wat ik gemiddeld verdien. Tot nu toe heb ik het nog niet precies uitgereekend. Ik denk ± £P 2-. De tijd voordat je kunt komen duurt m.i. nog mìnstens een half jaar zoo niet langer. Want ik moet eerst zeker weten dat ik geregeld werk heb anders durf ik het bepaald niet aan. Deze week heb ik weinig werk gehad, maar vandaag heb ik weer werk aangenomen waar ik ± £P 2- aan kan verdienen. Volgende week heb ik weer meer werk.
Bob voor een ‘acht cylinder Chrysler met radio’
Wat je schrijft dat ik Moeder niet apart groet ben ik me niet bewust, doe toch altijd de groeten voor allemaal er bij. Zal voortaan beter oppassen.
Met Poerim ga ik niet naar T.A. omdat mij dat te duur komt. Wel is er hier dan een gemaskerd bal waar ik heen ga. Maar ook dat is nog niet zeker. Als ik er geld voor heb. Het is hier op het oogenblik al tamelijk warm en ben dan ook al een beetje aangebakken. Was vanavond bij de Rozenbergs ook daar is geen nieuws. Deze week ben ik erg veel geloopen voor werk en heb dan ook weer wat in het vooruitzicht maar het hangt er allemaal van af of het huis klaar is. Dat is hier een pest. Ze zeggen b.v. de 1e is het klaar, maar zeggen er geen jaartal bij. Lieveling ik hou op want er is hier niets meer te schrijven.
De groeten voor Moeder en Vader en verdere aanverwante artikelen en voor jou apart een dikke zoen van
Bob
P.S. de kies vond ik erg leuk
Haifa [donderdag] 28 – 3 – ’35
Lieveling van me.
Nu in twee weken al geen brief van je ontvangen. Hoe komt dat. Ben je ziek of zoo. Of is het wat anders. Zooals gewoonlijk is er hier weinig nieuws. Ik heb op het oogenblik waarschijnlijk vast werk en kan daar nog allerhand leeren. Ik verdien daar 35 piaster per dag. Heeft Moeder de brief op de dag zelf ontvangen. Zeker niet hè? Kan het natuurlijk niet precies uitmikken. De broche is deze maal hopelijk wel aangekomen. Nu ik vast werk heb kon ik natuurlijk weer ander werk krijgen maar heb het niet aangenomen omdat ik er eerst nog wat erbij wil leeren.
Uitgaan doe ik momenteel weinig alleen af en toe eens dansen. Deze brief heb ik 2 dagen laten liggen om af te wachten of er ook een brief zou komen. Tot nu toe niets. Voorts heb ik dezer dagen mijn rijbewijs gehaald en wil nu probeeren als chauffeur een baan te krijgen. Het liefst op een vrachtauto. Dat grapje heeft mij £3½ gekost wat ik natuurlijk van de bank moest halen. Hopelijk komt het er gauw weer op.
Van thuis hebben ze mij een pakje gestuurd. Wat er in zit weet ik nog niet want het is nog niet aangekomen. Ook f10 hebben ze mij overgemaakt, en zijn nog niet aangekomen. Doe allemaal de groeten en een zoen voor jou van Bob.
Haifa Donderdag [4 april? 1935]
Krummel van een meiske van me.
Ik heb kort na elkaar je brieven ontvangen. Lieveling ik wil je eerst even schrijven over wat mij bepaald griefde in de twee brieven n.l. eerst wat Moeder en toen jij schreef. Hoe kunnen jullie en vooral jij denken dat ik er in zou toestaan om een mnd. ondersteuning van Vader te krijgen. Hoe kun je dat in Godsnaam goed vinden. Dat snap ik werkelijk niet. Dit wil ik in géén geval. Dat ik op het oogenblik niet genoeg verdien om te kunnen trouwen, is niets aan te doen, dan moeten wij nog maar wat wachten. Hoelang weet ik niet, dit hangt geheel van de omstandigheden af. Op het oogenblik heb ik een baantje als hulpkelner en zou ik daarin blijven dan zou het waarschijnlijk niet zoolang meer duren. Maar aan het vak op zichzelf heb ik een verschrikkelijke hekel en zal dan ook zoo gauw mogelijk veranderen. Dit heb ik aangenomen omdat ik momenteel niet anders had.
Ik heb geloof ik al geschreven dat ik m’n rijbewijs heb, en ben vanmiddag op zoek geweest naar een baan als chauffeur. Misschien krijg ik er een op een taxi, maar het enige bezwaar is dat ik de stad niet voldoende ken. Ik weet ook niet of dit een voldoende vaste basis voor een huwelijk zal blijken te zijn, maar dan zal ik wel weer wat anders vinden. In elk geval, je zult je zoolang moeten gedulden, daar is nu eenmaal niets aan te doen. Moeder schrijft mij dat wij beiden wel rond zouden kunnen komen van wat ik verdien. Als ik geregeld werk heb ja, maar zooals nu dat ik b.v. ½ week niet werk, nìet natuurlijk. We zijn in elk geval nog jong genoeg om nog iets te kunnen wachten. Voorts kom je hier dan in de ongunstigste maand, dus ook dat is niet aan te raden.
Bob voor een ‘acht cylinder Chrysler met radio’
Wat je schrijft van dat ik je “schandelijk verwaarloos” vind ik erg klein van je, als ik af en toe eens met een meisje zonder verder iets er bij ga dansen. Ook weet je heel goed dat ik er niets van zou zeggen, als jij met een kennis ging dansen. En dan liggen de verhoudingen eenigszins anders, ik ben hier heel alleen en heb af en toe behoefte aan wat gezelligheid en holl. te kunnen spreken en jij bent thuis. Enfin ik zal daar niet meer verder op ingaan.
Maar denk nu door dit alles niet dat ik niet van je houd, want dat is onzin, alleen wil ik nog niet de verantwoording op me nemen voor twee personen als ik nauwelijks in staat ben om me zelf te kunnen verzorgen, en dan later voor het feit kom te staan van Vader elke maand ondersteund te moeten worden. De f 10 vielen in goede aarde. Een gedeelte ervan is omgezet in de vulpen waar ik nu mee schrijf en een ander gedeelte in cig. enz.
Sluitzegel van de tweede Maccabiah, april 1935
M’n lieve schat laat me hier nog een beetje rondscharrelen en als het hier niet gaat kom ik terug, en trouwen wij in Holl. naar ik hoop zal het hier wel lukken maar dat is natuurlijk niet te zeggen dan en dan is het voor elkaar. In elk geval afwachten en thee drinken. M’n schat ik hou op en geef je in gedachten een dikke zoen van je Bob.
P.S. De adressen weet ik niet want R. v. Str. gaat weg op het land, waar weet ik niet precies maar ik spreek haar nog wel en zal het je dan schrijven. Is het een geruststelling voor je dat zè op het land gaat? Geen angst hoor. Van D. Bern. kun je toch in R’dam informeeren. Natuurlijk bedank ik Moeder voor de Zeeuwsche meid.
Bob.
Haifa Zondag [april 1935]
Notitie op de achterkant: Ontvangen 15 december 1935
Lieveling.
Je brief vorige week ontvangen. Heb me een beetje verlaat met m’n brief. Excuus. Vandaag ga ik naar Tel Aviv een auto voor iemand afhalen die hem daar heeft laten repareeren. Vorige week heb ik een paar dagen werk gehad en £P 2.50 verdiend. Wat het deze week wordt, weet ik nog niet. Het plan bestaat dat ik met een paar lui over twee mnd. naar Egypte ga, en misschien nog verder. Het is dan een mooie gelegenheid om nog even wat te zien voordat we getrouwd zijn. Tenslotte heb ik haast nog niets van de wereld gezien, en jong genoeg ben ik er ook nog voor. Als we getrouwd zijn komt het er niet meer van.
Het is dan toch ook beter dat ik me voor die tijd heb uitgeraasd, nu heb ik er nog de gelegenheid toe. En uitrazen móet ik, daar bedoel ik mee, ik wil wat zìen. Dit hoef je natuurlijk niet op te vatten als een bewijs dat ik niet genoeg om je geef, want dat is natuurlijk onzin.
Uitstel is tenslotte nog geen afstel. En jong genoeg zijn we ook nog. Nieuws is er hier niet veel meer. Het weer is niet zoo warm meer als het geweest is, dus dat valt ook nog mee. Lieveling ik stop tot de volgende keer. Allemaal de groeten en voor jou een zoen van je Bob.
[ansichtkaart]
Beyrouth – Promenade place des martyrs.
Poststempel Beiroet, maart 1936, aan Fam Spits, Volkerakstraat 28 II, Amsterdam.
‘Dit is de eerste dag vacantie en amuseeren ons goed brief volgt, Bob.’
[ansichtkaart]
Syrie – La Mosquee d’Homs.
Poststempel Beyrouth, 19.3.36, aan M. Wijnberg, Volkerakstraat 9 I, Amsterdam.
‘Beste allen, Zitten heden (dinsdag) in Tripoli. We hebben de boot naar Griekenland gemist met ½ uur, en blijven nu maar hier in Syriën. Amuseeren ons best en buitengewoon interessant. Morgen gaan we naar Baalbek en vandaar naar Damascus. Het is verschrikkelijk jammer dat jullie zoo laat hebben geschreven dat die Emil nog zoo lang wegblijft want toen ik de brief ontving hadden we alles al verzorgd kaarten en visa’s, groeten Bob.
Achter deze kaart heb ik 2 uur gerend om hem te krijgen want overal was hij uitverkocht.’
[ansichtkaart]
30 – Homs (Tombeau de Khidre).
Poststempel Baalbeck, 20.3.36, aan Veldman, Stadionweg 137, Amsterdam.Z.
‘Groeten, Bob.’
[ansichtkaart]
Jupitertempel, Baalbek.
Poststempel Baalbeck, 20.3.36, aan M. Wijnberg, Volkerakstraat 28, Amsterdam.
‘Groeten, Bob.’
[ansichtkaart]
Foto-ansicht van het meer van Galilea?
In handschrift op voorkant: Kennst du dass Land wo die Zitronen…
’25 XII 1936. Lieber Bram! Habe dein Bild erhalten blos etwas zu kürz hast Du geschrieben. Simon? erwartet von Dir Nachrichten. Du sollst etwas mehr Mühe nehmen u. schreibe. Auch die Margit grüsst Dich. Rosie.’
